ปลวก (termite) “แมลงสังคม”
ปลวกเป็นแมลงชนิดหนึ่ง มีชีวิตอยู่รวมกันเป็นหมู่เหล่า เรียกว่า “แมลงสังคม” ปลวกเป็นศัตรูสำคัญต่อ เศรษฐกิจของประเทศทั้งทางตรงและทางอ้อม ทำความเสียหายอาคารบ้านเรือน สิ่งก่อสร้าง พืชสวนและพืชไร่ต่างๆ ในประเทศไทยมีมากกว่า 90 ชนิด และทั่วโลกประมาณ 2000 ชนิด ซึ่งแต่ละชนิดมีความเป็นอยู่และความต้องการอาหารที่แตกต่างกัน กล่าวว่าปลวกเป็น “แมลงสังคม” ซึ่งจะประกอบด้วยวรรณะ 3 วรรณะดังนี้
1. วรรณะปลวกสืบพันธุ์ : คือปลวกตัวเมีย ในรับปลวกจะพบปลวกชนิดนี้ ทำหน้าที่ผสมพันธุ์และขยายพันธ์ เราเรียกปลวกคู่นี้ว่า ราชาปลวก(king) และราชินีปลวก(queen) นอกจากนี้ยังมีปลวกสืบพันธุ์สำรอง ซึ่งช่วยสิบพันธุ์กรณีราชาปลวกหรือราชินีตาย “แมลงเม่า” เป็นปลวกในระยะที่มีปีก เมื่อโตเต็มที่จะบินออกนอกรังเพื่อจับคู่ผสมพันธุ์ แล้วสลัดปีกเลือกหาสถานที่เหมาะสมเพื่อสร้างรังและเกิดเป็นอาณาจักรใหม่ต่อไป
2. วรรณะปลวกงาน : เป็นปลวกตัวเล็กไม่มีปีก ไม่มีเพศ ไม่มีตา มีหน้าที่ก่อสร้างรัง หาอาหารมาเลี้ยงปลวก วรรณะอื่นๆในรังและจะทำงานทุกอย่างในรัง
3. วรรณะปลวกทหาร : เป็นปลวกตัวเล็ก แต่มีหัวโต โดยที่ขากรรไกรจะขยายใหญ่ขึ้นเพื่อใช้ทำหน้าที่เป็นอาวุธต่อสู้ศัตรู ปลวกชนิดนี้ไม่มีปีก ไม่มีเพศ ไม่มีตา มีประมาณ 10% ของรัง
การขยายอาณาจักรปลวก เมื่อถึงฤดูกาลที่เหมาะสม “แมลงเม่า” จะบินออกจากรังในเขตร้อน และจะบินออกจากรังช่วงหลังฝน เมื่อแต่ละคู่ผสมพันธ์ุกันแล้วจะสลัดปีก แล้วเลือกหาสถานที่ที่เหมาะสมเพื่อสร้างรังใหม่ ซึ่งแมลงเม่าคู่นี้ คือ ราชาปลวกและราชินีปลวก ของรังนั้นๆ เอง ซึ่งแต่ละรังหรืออาษรจักรจะมี ราชาปลวกและราชินีปลวกเพียง 1 คู่ เท่านั้น เมื่อหาสถานที่ได้แล้ว ภายใน 2 -3 วัน จะเริ่มวางไข่ครั้งแรกๆ จะออกไข่ไม่กี่ฟอง แต่จะเพิ่มปริมาณขึ้นเรื่อยๆ ตลอดอายุของมัน ไข่จะฟักตัวอ่อนภายใน 30 – 50 วัน ซึ่งไขที่ฟักออกมาจะเป็น ปลวกงานเป็นจำนวนมากกว่าปลวกชนิดอื่นๆ ทั้งหมด ปลวกที่มีอายุยืนยาว อาจมีไข่มากกว่า 30,000 ฟองต่อวัน